گویان

درباره گویان

گویان با نام رسمی جمهوری تعاونی گویان (به انگلیسی: Co-operative Republic of Guyana) کشوری در کنج شمال شرقی آمریکای جنوبی است. پایتخت آن جورج‌تاون و جمعیت آن در سال ۲۰۱۲ حدود ۷۵۸ هزار نفر بوده‌است. زبان رسمی این کشور انگلیسی و واحد پول آن دلار گویان است. زبان کریول گویانی که آمیخته‌ای از چند زبان است به عنوان زبان ملی این کشور شناخته می‌شود. گویان در قدیم مستعمره هلند و پس از آن به مدت ۲۰۰ سال مستعمره بریتانیا بود و در سال ۱۹۶۶ به استقلال دست یافته و در سال ۱۹۷۰ تبدیل به جمهوری شد.

این کشور با سورینام، برزیل، ونزوئلا و اقیانوس اطلس مرز مشترک دارد. گویان تنها عضو اتحادیه کشورهای همسود است که در قارهٔ آمریکای جنوبی قرار دارد و با ۲۱۵ هزار کیلومتر مربع وسعت سومین کشور کوچک آمریکای جنوبی پس از گویان فرانسه و سورینام است. نام گویان در زبان بومیان این سرزمین به معنی «سرزمین آب» است. این کشور از نطر اقتصادی وابسته به منابع طبیعی خود از جمله جنگل‌های بکر، کشتزارهای نیشکر، شالیزارهای برنج و معادن طلا و بوکسیت خود بوده‌است. با وجود این منابع طبیعی این کشور یکی از فقیرترین کشورهای آمریکای جنوبی باقی مانده‌است.[۱]

گویان یکی از چهار کشور غیر اسپانیایی زبان (به همراه برزیل (پرتغالی)، سورینام (هلندی) و گویان فرانسه (فرانسوی)) و تنها کشور انگلیسی‌زبان آمریکای جنوبی است. از نظر فرهنگی گویان بیشتر به جزایر انگلیسی‌زبان منطقه کارائیب همچون جامائیکا و ترینیداد و توباگو نزدیک است.

بیشتر جمعیت این کشور در دوران پس از استعمار به آن مهاجرت کرده‌اند، البته بومیان این سرزمین هم در جنگل‌های داخلی آن پراکنده هستند. بیشتر جمعیت کشور در مناطق ساحلی زندگی می‌کنند و بزرگترین گروه‌های قومیتی در میان آن‌ها را اسلاف بردگان آفریقایی و کارگران هندی تشکیل می‌دهند که برای کار در مزارع نیشکر به این منطقه آمده بودند. مناقشات قومی میان این دو گروه مشکلاتی اجتماعی را در این کشور موجب شده‌است.[۱]

۴۳٫۵ درصد از مردم گویان هندی‌تبار، ۳۰٫۲ درصد سیاه‌پوست، ۱۶٫۷ درصد دورگه و ۹٫۱ درصد سرخ‌پوست هستند.[۲] ۵۷ درصد از مردم این کشور مسیحی، ۲۸ درصد هندو، ۷ درصد مسلمان و چهار درصد نیز بی‌دین هستند.[۳]

نام :

نام «گویان» از واژه گوئیانا گرفته شده‌است که آن نام اصلی منطقه‌ای بوده‌است که امروزه گویان، سورینام، گویان فرانسه، و بخش‌هایی از ونزوئلا و برزیل را دربر می‌گیرد. به نوشته فرهنگ انگلیسی آکسفورد، این نام از یک واژه سرخ‌پوستی به معنی «سرزمین پرآب» گرفته شده‌است.

تاریخ :

در سراسر گویان ۹ طایفه از سرخ‌پوستان بومی زندگی می‌کنند که نام‌های آن‌ها عبارت است از: وای‌وای، ماچوشیس، پاتاموناس، آراواک، کاریبس، واپیشانا، آرکوناس، آکاوایوس، و وارائوس.

نخستین اروپائیانی که در ۱۵۱۰ وارد گویان شدند، دزدان دریائی بودند. در سده هفدهم مستعمره هلند شد. پس از آن به تصرف بریتانیا آمد و پادشاهی هلند در ۱۸۱۴ به‌طور رسمی حاکمیت بریتانیا را بر این سرزمین به رسمیت شناخت.

در ۱۸۳۴ برده‌داری ممنوع شد و برده‌های فراری به شهرها بازگشتند و مهاجرت کارگرانی از اروپا و آسیا از جمله کشورهای پرتغال، آلمان، ایرلند، اسکاتلند، مالت، چین و هند برای کار در کشتزارهای نیشکر آغاز شد. در سال ۱۹۱۷ حدود ۲۴۰ هزار آسیایی در این سرزمین زندگی می‌کردند.

سیاست :

گویان در ۱۹۶۶ مستقل شد و قانون اساسی جدیدی نیز در ۱۹۸۰ نوشته شد. این کشور دارای یک نظام سیاسی چندحزبی و نظام حکومتی نیمه‌ریاستی با یک مجلس قانون‌گذاری و رئیس جمهور است.

گویان در سال ۱۹۷۰ به اتحادیه کشورهای همسود پیوست، سازمانی بین‌المللی که از بریتانیا و مستعمرات سابق آن تشکیل می‌شود. در مقطع پس از استقلال تا سال ۱۹۸۵ این کشور از نظر سیاسی گرایشی تدریجی به سوی کمونیسم داشت. اما با مرگ اولین نخست‌وزیر گویان فوربز برنهام در سال ۱۹۸۵ روابط این کشور با قدرت‌های غربی تقویت شد و از دهه ۱۹۹۰ خصوصی‌سازی آغاز شد.[۱] گویان در سازمان‌های بین‌المللی دیگری از جمله سازمان کنفرانس اسلامی نیز عضویت دارد.

تقسیمات کشوری :

کشور گویان ۱۰ استان دارد:[۴][۵]

منطقه مساحت
(km²)
جمعیت.
(۲۰۱۲)
جمعیت.
per km²
پایتخت
۱ باریما-واینی ۲۰٬۳۳۹ ۲۶٬۹۴۱ ۱٫۲ Mabaruma
۲ پومرون-سوپنام ۶٬۱۹۵ ۴۶٬۸۱۰ ۸٫۰ آنا رگینا
۳ جزایر اسیکوییبو-دمرارا غربی ۳٬۷۵۵ ۱۰۷٬۴۱۶ ۴۶٫۲ Vreed en Hoop
۴ دمرارا-ماهایکا ۲٬۲۳۲ ۳۱۳٬۴۲۹ ۱۶۸٫۴ Paradise
۵ ماهایکا-بربیک ۴٬۱۹۰ ۴۹٬۷۲۳ ۱۴٫۰ Fort Wellington
۶ بربیک شرقی-کورنتاین ۳۶٬۲۳۴ ۱۰۹٬۴۳۱ ۳٫۴ New Amsterdam
۷ کویونی-مازارونی ۴۷٬۲۱۳ ۲۰٬۲۸۰ ۰.۳ بارتیکا
۸ پوتارو-سیپارونی ۲۰٬۰۵۱ ۱۰٬۱۹۰ ۰٫۵ Mahdia
۹ تاکوتو بالا- اسیکوییبو بالا ۵۷٬۷۵۰ ۲۴٬۲۱۲ ۱٫۳ Lethem
۱۰ دمرارا-بربیک علیا ۱۷٬۰۴۰ ۳۹٬۴۵۲ ۲٫۱ Linden
گویان ۲۱۴٬۹۹۹ ۷۴۷٬۸۸۴ ۳.۵ جرج‌تاون

جغرافیا :

مرزهای گویان با برزیل ۱۱۱۹ کیلومتر، با سورینام ۶۰۰ کیلومتر، و با ونزوئلا ۷۴۳ کیلومتر است. طول خط ساحلی آن نیز ۴۵۹ کیلومتر است. بلندترین نقطه این کشور رورایما با ۲۸۳۵ متر ارتفاع است.

این کشور را می‌توان به ۵ منطقه طبیعی تقسیم کرد: دشت مردابی کم‌عرض و حاصل‌خیز در امتداد ساحل اقیانوس اطلس که بیشتر جمعیت کشور در آن زندگی می‌کند؛ یک نوارهٔ شن و ماسه‌ای سفید دارای تپه‌زار و خاک‌های رسی که با مقداری فاصله از ساحل قرار گرفته و بیشتر ذخایر معدنی گویان در این ناحیه قرار دارد؛ جنگل‌های بارانی انبوه در منطقه کوهستانی جنوب این کشور، مناطق نیمه‌بیابانی در جنوب غرب؛ و منطقه‌ای کوچک از زمین‌های پست‌های داخلی (ساوانای داخلی) که در آن کوه‌های نیز وجود دارد که به تدریج به سوی مرز برزیل افزایش می‌یابند.
گویان یکی از بزرگ‌ترین مناطق جنگلی دست‌نخورده در آمریکای جنوبی را دارد که دسترسی انسان به بخش‌هایی از آن هم‌چنان دشوار است.

آب‌وهوای گویان گرمسیری و عمدتاً گرم و مرطوب است هرچند بادهای بسامان که از شمال خاوری می‌وزند به تعدیل هوای این کشور کمک می‌کنند. این کشور دو موسم بارانی دارد یکی از ماه مه تا اواسط اوت و دیگری از اواسط نوامبر تا میانه‌های ژانویه.

اقتصاد :

کمبود نیروی کار و نبود زیرساخت‌های اقتصادی از مشکلات عمده این کشور هستند. بوکسیت، برنج و شکر مهم‌ترین صادرات گویان است و این کشور رشد تولید ناخالص داخلی متوسطی را در سال‌های اخیر داشته‌است.

نیروی کار کشور ۴۱۸ هزار نفر است. تولید ناخالص داخلی بر اساس قدرت برابری خرید در سال ۲۰۰۷ حدود ۲ میلیارد و ۹۲۴ میلیون دلار و سرانه ۳٫۸۴۱ دلار بوده‌است. حدود ۳۵٪ این تولید از بخش کشاورزی، ۱۹ درصد از صنعت و ۴۶ درصد از خدمات تأمین می‌شود.

ماهی و میگو، گوشت گاو و خوک، لبنیات، طلا، پارچه و چوب محصولات مهم دیگر این کشور هستند.

بیشترین صادرات گویان به آمریکا و کانادا (هر یک ۱۸٪) و سپس بریتانیا، پرتغال، ترینیداد و توباگو، هلند، بلژیک و جامائیکا هستند.

بیشترین واردات گویان هم که شامل محصولات صنعتی، ماشین‌ها، سوخت و مواد غذایی می‌شود از ترینیداد و توباگو ۲۳٪، آمریکا ۲۱٪ و سپس چین، کوبا و بریتانیا می‌آید.

مردم :

۴۳٫۵ درصد از مردم گویان هندی‌تبار، ۳۰٫۲ درصد سیاه‌پوست، ۱۶٫۷ درصد دورگه و ۹٫۱ درصد سرخ‌پوست هستند. ۵۷ درصد از مردم این کشور مسیحی، ۲۸ درصد هندو، ۷ درصد مسلمان و چهار درصد نیز بی‌دین هستند.

منبع : ویکی پدیا