ابیانه؛ روستایی به بلندای تاریخ در نطنز اصفهان

سلام نو-سرویس گردشگری: ابیانه که در زبان محلی به آن ویونا به معنی بیدستان می‌گویند، از زیست‌گاه‌های کهن در حاشیه کویر مرکزی ایران است و دیرینگی آن را ۱۵۰۰ سال تخمین می‌زنند چرا که آثار تاریخی این روستا به دوره‌های ساسانی، سلجوقی، صفوی و قاجار برمی‌گردد و همین امر نشان از قدمت ابیانه‌ی جذاب دارد. این روستا با قرار گرفتن در ۳۸ کیلومتری شمال غربی نطنز، بالاتر از رودخانه خروشان برزرود واقع شده و با رفتن به آن می‌توان علاوه بر بازدید از بناهای زیبا و مواجهه با مردم محلی، از تماشای مناظر چشم‌نواز کویر و کوهستان بکر نیز لذت برد.

زبان و پوشش در روستای تاریخی ابیانه

گویش ابیانه‌ای با داشتن ویژگی‌های منحصربه فردِ آوایی، صرفی (ساخت واژی) و نحوی به عنوان یکی از گویش‌های مرکزی ایران به حساب می‌آید و می‌توان در آن تعداد اندکی از واژه‌های اصیل پهلوی را شنید، البته که واژگان آن نسبت به فارسی معیار، متفاوت است. مردم روستا پوشش سنتی خود را حفظ کردند و در زنان پوشیدن پیراهن بلندی از پارچه‌های گل‌دار و رنگارنگ با چارقدهای سفید گل‌دار زیبا و در مردان پوشیدن شلوار گشاد و سیاه‌رنگی به نام «دبیت» رایج است.

مشاغل رایج

مردم ابیانه با استفاده از هفت رشته قنات، مزارع و باغات خود را آبیاری می‌کنند و به روش‌های سنتی به کشاورزی، باغداری و دامداری می‌پردازند و محصولاتی چون؛ گندم، جو، سیب‌زمینی و انواع میوه به‌خصوص سیب، آلو، گلابی، زردآلو، بادام و گردو را به عمل می‌آورند. در این روستا همکاری و همراهی زنان و مردان در امور اقتصادی مشهود است، گیوه‌بافی که از مشاغل پُردرآمد زن‌های ابیانه بوده این روزها رونق چندانی ندارد و نسبتا متروک شده است، نکته جالب توجه پویایی این روستا است از این رو که سال‌های اخیر قالی‌بافی در آن گسترش قابل توجهی یافته است.

اگر فرمول رو بدونی، دیگه ثروتمند شدن سخت نیست | دوره رایگان مدار ثروت

دوره رایگان
تبلیغ

ویژگی‌های معماری خانه‌ها

معماری روستای ابیانه به صورتی است که به دلیل قرارگیری خانه‌ها در دامنه‌های شیب‌دار، پشت‌بام خانه‌های پائین که مسطح و بدون دیوار است حیاط خانه‌های بالا را تشکیل می‌دهد از این رو در نگاه اول این روستا چند طبقه به نظر می‌آید و در بعضی موارد تکرار این الگو به ۴ طبقه نیز می‌رسد. با توجه به نحوه قرارگیری خانه‌ها بر روی دامنه کوه فضای کافی برای انبار در کنار خانه‌ها وجود نداشته در نتیجه هر خانواده در یک کیلومتری روستا انبار غار مانندی برای نگهداری دام، آذوقه زمستانی و اشیاء غیرضروری در دل تپه‌ها حفر کرده است.

بافت خانه‌های ابیانه به شکل حلزونی است و وجود کوچه‌های باریک، بدون بن‌بست و تودرتو قدم زدن در آن را جذاب و به یاد ماندنی می‌کند. نمای خانه‌ها با خاک سرخی که از معدن مجاور روستا تهیه می‌شود پوشیده شده و همین امر نشان‌دهنده استفاده اهالی از مصالح بومی است. اکثر خانه‌ها با داشتن ایوان‌ها و طارمی‌های چوبی پیش‌آمده و پنجره‌های چوبی ارسی‌مانند در روستا جلوه‌گری می‌کنند.

جاذبه‌های دیدنی روستای ابیانه

روستای ابیانه با داشتن جاذبه‌هایی نظیر؛ آتشکده، مساجد، آب‌انبارها، قلعه‌ها، آسیاب‌ها، موزه مردم‌شناسی مقصد بسیاری از گردشگران است.

آتشکده هارپاک

در سراشیبی روستا شاهد قدیمی‌ترین اثر تاریخی ابیانه، یعنی آتشکده‌ هارپاک هستیم که به عنوان نمونه از معابد زرتشتی در جوامع کوهستانی به صورت ۳ طبقه با مصالحی چون سنگ لاشه و گچ ساخته شده است.

مسجد جامع ابیانه

این مسجد چوبی، الهام بخش معماری صفویه در شهر اصفهان بوده و در محله «میون ده» (میان ده) قرار گرفته است. دو شبستان در این مسجد قرار دارد که راه ارتباطی به کوچه اصلی از طریق شبستان قدیمی آن با وجود دری کوتاه میسر می‌شود. آنچه درخور توجه است کف و محراب چوبی شبستان قدیمی است، تاریخ ساخت محراب چوبی که در دیوار جنوبی شبستان است و از آثار تاریخی با ارزش روستای ابیانه‌ به شمار می‌آید، به سال ۴۷۷ ه‍.ق بر می‌گردد. روی این محراب سوره «یس» با خطوط برجسته کوفی حک و نقش گل و بوته کنده‌کاری شده است.

 تاریخ ساخت منبر چوبی مسجد به سال ۴۶۶ ه‍.ق و دوره سلجوقیان بازمی‌گردد، روی منبر نیز نقوش گل و بوته، گل هشت پر و کتیبه‌هایی به خط کوفی به چشم می‌آید. در ورودی مسجد جامع ابیانه با خطوط برجسته و نیز نقش گل و بوته، کنده‌کاری شده است. وجود سالن بزرگ، نورگیر سقفی میان آن، ستون‌هایی با سرستون کنده‌کاری شده و سقفی از چوب گردو به صورت تخته پوش که با نقوش منظم هندسی قاب‌بندی شده در شبستان جدید مسجد جالب توجه و چشم‌نواز است.

آب‌انبار در ابنیه

از دیگر آثار تاریخی این روستای کهن می‌توان به چهار آب‌انبار آن اشاره کرد که در حال حاضر قابل استفاده نیستند. آب‌انبار میان ده با قدمت ۱۰۰ ساله‌ی خود در محله میان ده، آب‌انبار پالیزه و پَس باغچه در محله یوسمون، آب‌انبار پُرزله در محله بالا ده قرار دارد.

سوغات ابیانه

از مهمترین سوغات ابیانه می‌توان به لواشک، لبنیات، گردو، بادام، سیب و آلو اشاره کرد و انواع زیورآلات دست‌ساز چون؛ گردنبند و دستبند، قالی، آویزهای تزیینی دیواری و گیوه از سوغاتی‌های معروف و پر طرفدار ابیانه هستند.

اقامت در ابیانه

خوشبختانه این روستا با داشتن هتل‌ها، خانه‌های محلی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی متعدد امکان اقامتی شایسته برای گردشگران فراهم و لذت دیدن معماری و مردمان بی‌پیرایه‌ی ابیانه را دو چندان کرده است. گفتنی‌ است با گشتی در اطراف روستا می‌توان محلی مناسب برای کمپ کردن پیدا کرد.