لبنان
درباره لبنان
لُبْنان با نام رسمی جمهوری لبنان (به عربی: الجمهورية اللبنانية) کشوری در غرب آسیاست. لبنان در شمال با سوریه و در جنوب با اسراییل مرز مشترک دارد. موقعیت جغرافیایی لبنان در نقطه طلاقی مدیترانه و جهان عرب منجر به شکل‌گیری تاریخی غنی و تنوع دینی، نژادی و فرهنگی شده‌است.[۱] لبنان را عروس خاورمیانه گویند.
نخستین نشانه‌های تمدن در لبنان مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش است، این کشور خاستگاه فینیقی‌ها (۱۵۵۰–۵۳۹ ق. م) و پادشاهی آن‌هاست. در سال ۶۴ ق.م لبنان زیر سلطه امپراتوری روم قرار گرفت و به یکی از مراکز عمده مسیحیت تبدیل شد. سنت رهبانی رایج در منطقه جبل لبنان به بنیان‌گذاری کلیسای مارونی انجامید. در دوران اسلامی و پس از فتح این سرزمین به دست اعراب مسلمان، مارونی‌ها دین و هویت فرهنگی خود را حفظ کردند. سپس و با پایه‌گذاری مذهب دروزی این مذهب در سراسر کشور رایج شد ولی در دوران جنگ‌های صلیبی مارونی‌ها در ارتباط با کلیسای کاتولیک و امپراتوری روم هویت خود را بازسازی کردند.[۲]
بین سال‌های ۱۵۱۶ تا ۱۹۱۸ این منطقه زیر سلطه امپراتوری عثمانی قرار گرفت. با فروپاشی امپراتوری عثمانی بعد از جنگ جهانی اول، فرانسه این منطقه را به ۵ جزء کوچک‌تر تقسیم کرد که یکی از این اجزا لبنان بود، نظامی که تا سال ۱۹۴۳ و اعلام استقلال لبنان برقرار بود. لبنان هم‌اکنون دارای یک نظام تقسیم قدرت خاص بر اساس جوامع دینی است.
بشاره الخوری (نخستین رئیس‌جمهور لبنان)، ریاض الصلح (نخستین نخست‌وزیر)، مجید ارسلان (نخستین وزیر دفاع) بنیان‌گذاران جمهوری لبنان و قهرمانان ملی این کشورند که نهضت استقلال لبنان را تا خروج آخرین نیروهای نظامی خارجی در ۳۱ دسامبر ۱۹۴۶ رهبری کردند.[۳]
لبنان تا پیش از جنگ داخلی در سال ۱۹۷۵ کشوری نسبتاً آرام و مرفه بود که اقتصادی بر پایه توریسم، کشاورزی، تجارت، خدمات مالی و بانکداری داشت. بیروت پایتخت این کشور است که مشهور به پاریس خاورمیانه یا منشأ جذب گردشگران خارجی بود. در سال‌های پس از جنگ نیز تلاش‌های گسترده‌ای برای بازسازی زیرساخت‌ها و اقتصاد لبنان انجام شده‌است.[۴]
نام :
نام لبنان از ریشه واژه سامی لبن معنای سفید است، که احتمالاً اشاره به کوه‌های برفگیر لبنان دارد.[۵] نخستین اشاره به این نام به هزاره سوم پیش از میلاد و در متون مختلف یافت شده در ابلا برمی‌گردد، سپس در کتاب مقدس عبری و همین‌طور در افسانه گیل گمش به لبنان اشاره شده‌است.[۶]
تاریخ :
تاریخ لبنان به ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. نخستین ساکنان شناخته شده لبنان، کنعانی‌ها، مردمی از نژاد سامی بوده‌اند که به احتمال زیاد با یونانیان دادوستد داشته‌اند، و یونانیان آنان را فنیقی می‌نامیده‌اند. فنیقی‌ها قومی دریانورد و بازرگان بودند و قلمرو آنان شامل دولت-شهرهایی مستقل در شرق مدیترانه و مهاجرنشین‌هایی در کرانه‌های مدیترانه بود. کوروش بزرگ، فنیقیه را گشود، و به مدت دو سده، هخامنشیان فرمانروای این منطقه بوده‌اند. پس از آن، اسکندر مقدونی، شهر صور (پایتخت فنیقیه) را فتح نمود.
دولت‌ها و امپراتوری‌های گوناگونی بر لبنان فرمان رانده‌اند، از جمله شاهنشاهان هخامنشی و ساسانی، یونانیان، امپراتوران روم و بیزانس، خلفای مسلمان، صلیبیان و امپراتوری عثمانی. لبنان برای ۴۰۰ سال در قلمرو عثمانی بود (در منطقه‌ای که سوریه بزرگ نامیده می‌شد). سال ۱۹۱۶، این مناطق به قسمتی از حاکمیت فرانسه درآمد (در طول جنگ اول جهانی). پس از جنگ جهانی اول سوریه و لبنان کنونی تحت حاکمیت فرانسه قرار گرفت.
جنگ داخلی
در ۱۹۷۵ در پی مبارزات و قدرت‌نمایی فلسطینیهای مهاجر و فشار اسرائیل بر کشورهای میزبان برای اخراج آنان؛ میان احزاب مسیحی مارونی لبنان و گروه‌های سنی چپ سوسیالیست و متحدشان مبارزان فلسطینی اختلاف و درگیری و جنگ داخلی روی داد، در ادامه وساطت شیعیان و دخالت نظامی سوریه بنفع مسیحیان باعث پایان موقت جنگ داخلی دو ساله شد. سال ۱۹۷۸ حمله اسرائیل به جنوب لبنان تا رودخانه لیطانی در تقابل با فلسطینیهای مبارز درون لبنان؛ در سال ۱۹۸۲ حمله اسرائیل به بیروت اشغال لبنان و جنگ اسرائیل با سوریه در خاک لبنان و ایجاد منطقه حایل و ارتش جنوب لبنان شد که فلسطینیها و سوریه و شیعیان در مقابل اسرائیل و مسیحیان و تسنن و آمریکا فرانسه؛ جنگ بین دو گروه شیعه حزب‌الله اسلامگرا و امل سکولار در جنوب لبنان و تأثیر ایران نیز در اواخر دهه هشتاد اتفاق افتاد؛ بدین ترتیب جنگ داخلی لبنان طولانی و وسیع شد. شروع درگیریها در ماه آوریل ۱۹۷۵ بود که مردان مسلح فلسطینی به روی کلیسایی در شرق بیروت آتش گشودند تا پیر جمیل مؤسس حزب فالانژ مسیحی لبنان را ترور کنند. البته او جان سالم به در برد ولی این سوءقصد باعث مجموعه‌ای از اقدامات متقابل شد که در نهایت به جنگ داخلی ۱۵ ساله در لبنان منجر شد که تا سال ۱۹۹۰ ادامه داشت.
جغرافیا :
لبنان سرزمینی بلند و کوهستانی است که در کرانه شرقی دریای مدیترانه قرار دارد. کرانه‌های لبنان ۲۵۵ کیلومتر درازا دارد. رودخانه‌های مهم لبنان عبارت‌اند از: عاصی و لیطانی در دره سهل‌البقاع، و کلب. رشته‌کوه‌های لبنان عبارت‌اند از: رشته‌کوه‌های لبنان شرقی و رشته‌کوه‌های لبنان غربی که میان این دو رشته کوه، دره سهل‌البقاع قرار گرفته‌است.
لبنان به عنوان یک کشور خاورمیانه‌ای از غرب با دریای مدیترانه حدود ۲۲۵ کیلومتر مرز ساحلی دارد. لبنان از شمال و شرق با سوریه و از جنوب با اسرائیل هم‌مرز است. مرز لبنان با سوریه ۳۷۵ کیلومتر است در حالیکه مرز لبنان با اسرائیل تنها ۷۹ کیلومتر است. قسمتی از مرز جنوبی لبنان که همچنان تحت اشغال اسرائیل است مزارع شبعا نام دارد. لبنان یکی از کوچک‌ترین کشورهای دنیاست که مساحتی حدود ۱۰۴۵۲ کیلومتر مربع (۴۰۳۵ مایل مربع) دارد و از لحاظ بزرگی، رده ۱۶۲ را در بین کشورهای جهان داراست. بسیاری از مناطق لبنان کوهستانی است به جز مناطق ساحلی کم عرض و دره بقاع که بخش مهمی از صنعت کشاورزی لبنان در آن متمرکز شده‌است.
اقلیم
سرزمین لبنان آب‌وهوای مدیترانه‌ای دارد. هوای سواحل در زمستان‌ها سرد و بارانی و در تابستان‌ها گرم و شرجی است. در نواحی بلندتر به ویژه کوهستان‌ها، زمستان‌ها با بارش برف همراه است و دمای هوا به زیر صفر می‌رسد. بخش‌های دیگر این کشور، تابستان‌های گرم و خشک دارد.
در مناطق ساحلی لبنان، زمستان‌ها کلاً سرد و بارانی است و تابستان‌ها گرم و مرطوب است. در مناطق مرتفع‌تر در طول زمستان دما به زیر صفر درجه سلسیوس می‌رسد. تابستان‌ها از سوی دیگر گرم و خشک هستند. بیشتر مناطق لبنان سالانه شاهد باران‌های بسیاری است، ولی در مناطق خاصی در شمال شرق لبنان به علت وجود قله‌های مرتفع کوه‌های غرب که مسیر ابرهای باران‌زای پدید آمده از مدیترانه را سد می‌کنند، باران زیادی نمی‌بارد.
لبنان دارای جنگل‌های وسیع درختان سدر است. سدر به نماد ملی لبنان نیز تبدیل شده‌است.[۷]
تقسیمات کشوری لبنان :
از آنجا که مردم لبنان در ۶۰ سال گذشته به شهرنشینی روی آورده‌اند، بیشتر جمعیت این کشور در شهرها یه ویژه در پایتخت آن بیروت و اطراف آن سکنی گزیده‌اند. بیش از نیمی از لبنانی‌ها در بیروت زندگی می‌کنند.
لبنان شامل ۶ استان و ۲۵ ناحیه است. نواحی خود به چندین منطقه تقسیم می‌شوند که این نواحی نیز شامل چندین شهر و روستا می‌باشند. استان‌های لبنان شامل استان بیروت (که تنها محدود به شهر بیروت می‌گردد)، استان بقاع (که شامل نواحی هرمل، بعلبک، زهله، بقاع غربی و رایشه می‌گردد)، استان نبطیه (جبل عامل) که شامل نبطیه، حصبیه، مرجعیون و نبت جبیل می‌گردد، استان شمالی (الشمال) شامل ۷ ناحیه عکار، طرابلس، زغرتا، بشری، البترون، الکوره و المینیه دانیه می‌گردد، استان جنوبی (الجنوب) شامل صیدا، صور و جزین و استان جبل لبنان (جبل البنانیه) شامل جمیل، کسروان، المتن، بعبدا، عالیه، و الشموف می‌باشد.[۷]
لبنان از شش استان (به عربی: ألمحافظة) تشکیل شده‌است.
استان بیروت
استان جبل لبنان
استان شمالی لبنان
استان بقاع
استان نبطیه
استان جنوبی لبنان
مردم :
۶۰ درصد از جمعیت لبنان مسلمان (شیعه، سنی، دروزی و علوی)[۸] و ۴۰ درصد مسیحی هستند (غالباً مارونی، ارتدوکس یونانی، کاتولیک یونانی، کلیسای آشوری و ارضی) می‌باشند. لبنان دارای جمعیت کوچکی از کردها نیز می‌باشد که از مناطق شمالی سوریه و جنوب شرق ترکیه مهاجرت نموده‌اند و بین ۷۵ تا ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شوند که در مناطق سنی نشین زندگی می‌کنند. کردها طی سال‌های اخیر توانسته‌اند شهروندی دولت لبنان را کسب نمایند. شیعیان (به تنهایی) بزرگ‌ترین فرقه در لبنان می‌باشند. حدود ۱۶ میلیون نفر با نسب و اصالت لبنانی در سراسر دنیا زندگی می‌کنند. برزیل دارای بزرگ‌ترین جوامع لبنانی است. آرژانتین، استرالیا، کانادا، کلمبیا، فرانسه، انگلیس، مکزیک، ونزوئلا و آمریکا دارای جوامع لبنانی بزرگی هستند. حدود ۴۰۰ هزار نفر آواره فلسطینی نیز از سال ۱۹۴۸ در لبنان زندگی می‌کنند.[۷]
گروه‌های نژادی و قومی لبنان: عربها ۶۰٪، آسوریان و سریانیها ۳۶٪ و ارمنی‌ها ۴٪، کردها و یهودیان ۱٪ جمعیت را تشکیل می‌دهند.
میانگین سنی مردم لبنان ۲۴٫۶ سال است.
زبان :
زبان رسمی لبنان عربی است، اما هر یک از اقلیتهای نژادی به زبان خود سخن می‌گویند. زبان فرانسه نیز کاربرد دارد. لهجه لبنانی از شاخهٔ عربی شامی است، در کاربرد و تلفظ کلمات با دیگر شاخه‌های زبان عربی تفاوت دارد اما به عربی سوری، فلسطینی و مصری نزدیک است. در تلفظ واج «ج»، «ژ» خوانده می‌شود. به جای «ق»، حرف «ئ» و به جای «ث» نیز «ت» تلفظ می‌شود. برای مثال کلمهٔ کثیر به معنای زیاد، کتیر. قلب به معنای دل، ئلب و جدید به معنای تازه، ژدید ادا می‌گردند.
دین :
برآوردی که مردم لبنان را از نظر دین بررسی می‌کند بطور تقریبی بصورت ۴-۳-۳ این گونه است:
۵۹٫۷٪ مسلمان
۲۷٪ مسلمان اهل سنت و ۳۲٫۷٪ مسلمان شیعه لبنان
۳۹٪ مسیحی
۲۱٪ مارونی/ ۸٪ ارتودکس یونانی/۵٪ دروزی/۵٪ کاتولیک یونانی
۱٫۳٪ پیروان ادیان دیگر
مؤسسه بین‌المللی پژوهشی CIRI آمریکا در یک پژوهش نشان داد که لبنان در صدر کشورهای است که محدودیت‌هایی را بر آزادی شهروندان در زمینه دینی، اعمال نمی‌کنند.[۹]
فرهنگ و هنر :
امروزه فرهنگ و هنر این ملت در آثار موسیقی آن ظاهر شده‌است[نیازمند منبع] که بر دیگر ملل عرب نیز تأثیر گذاشته‌است[نیازمند منبع]. خوانندگان مطرح جهان عرب اغلب از لبنان می‌باشند[نیازمند منبع]: الیسا، نوال الزغبی، هیفا وهبی، نانسی عجرم، فیروز، راغب علامه.
لبنان برای هزاران سال محل عبور تمدن‌های مختلف بوده‌است. پس جای تعجب نیست که این کشور کوچک دارای فرهنگی فوق‌العاده غنی و زنده باشد. وجود گونه‌های بسیار قومی و مذهبی به رسوم پربار موسیقی، آشپزی و جشنهای لبنان کمک بسیاری کرده‌است. مخصوصاً در بیروت دارای هنر غنی است و نمایش‌ها و نمایشگاه‌ها و شوهای مد و کنسرتهای زیادی در طول سال در نگارخانه‌ها، موزه‌ها، تئاترها و اماکن عمومی برگزار می‌شود.
جوان امروز لبنانی اگرچه ظاهری مدرن دارد؛ اما به لبنان متحد همچنان وفادار است. فرهنگ جاری در لبنان تبلوری از فرهنگ چند هزار ساله فینیقی‌ها، یونانی‌ها، آشوری‌ها، ایرانی‌ها، رومی‌ها، اعراب و ترک‌های عثمانی می‌باشد و طی چند دهه اخیر فرهنگ فرانسوی نیز به این مجموعه اضافه گردیده‌است.[۷]
جامعه لبنان مدرن، تحصیلکرده و شاید قابل مقایسه با جوامع اروپایی مدیترانه است. اکثر لبنانی‌ها دو زبانه هستند و عربی و فرانسه صحبت می‌کنند. به همین دلیل لبنان عضو سازمان بین‌المللی کشورهای فرانسوی زبان است. با این حال زبان انگلیسی مخصوصاً بین دانشجویان لبنانی رایج شده‌است. این کشور نه تنها محل تلاقی مسیحیت با اسلام بلکه دروازه‌ای است که جهان عرب را به اروپا متصل می‌کند.
لبنان همچنین میزبان دانشگاه‌های معتبر مختلفی همچون دانشگاه لبنان، دانشگاه آمریکایی بیروت، دانشگاه سنت جوزف و دانشگاه آمریکایی لبنان است.
فستیوالهای بین‌المللی مختلفی در لبنان برگزار می‌شوند که هنرمندان پر آوازه جهان و مردم بسیار از لبنان و کشورهای دیگر را به سوی خود جذب می‌کنند. مهم‌ترین آن‌ها فستیوالهای تابستانی در بعلبک،[۱۰] بیت الدین[۱۱] و بیبلوس[۱۲] است.
سیاست :
سیستم سیاسی در لبنان پارلمانی است. نظام پارلمانی در لبنان متأثر از وضعیت فرقه‌ای، اجتماعی و مذهبی خاص این کشور می‌باشد. مسیحیان و مسلمان سنی و مسلمان شیعه. این سیستم به گونه‌ای طراحی شده‌است که تمامی اقوام و مذاهب در آن سهمی از قدرت سیاسی داشته باشند. برطبق این توافق، رئیس‌جمهور از میان مسیحیان مارونی، نخست‌وزیر از میان مسلمانان سنی مذهب، رئیس پارلمان از بین شیعیان و معاون نخست‌وزیر از بین مسیحیان ارتدوکس انتخاب می‌شود. پارلمان لبنان دارای ۱۲۸ کرسی است که به‌طور مساوی بین مسیحیان و مسلمانان تقسیم شده‌است. این توافق حاصل قرارداد طائف (۱۹۹۰) می‌باشد که به جنگ‌های داخلی ۱۵ ساله در لبنان پایان داد. تا قبل از این توافق سهم مسیحیان در قدرت سیاسی بیشتر از مسلمانان بود و تقسیم‌بندی بصورت ۵ – ۳ – ۲ بترتیب مسیحی-سنی-شیعه انجام می‌گردید.
انتخابات پارلمانی هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود و فرد معرفی شده از جانب حزب یا ائتلاف پیروز با احتساب شرط تسنن نخست‌وزیر خواهد شد. رئیس‌جمهور لبنان نیز فرد مسیحی برای یک دوره ۶ ساله توسط پارلمان برگزیده می‌شود، رئیس‌جمهور فرمانده نیروهای مسلح نظامی و امنیتی است. اما این مسئله با تمدید یک دوره ۳ ساله ریاست جمهوری الیاس هراوی (۱۹۹۵) و امیل لحود (۲۰۰۴)، رعایت نگردید.[۷]
تقسیم قضایی لبنان تابع قوانین ناپلئونی (نظام قضایی فرانسه) می‌باشد، اما هر کدام از مذاهب مختلف دادگاه‌های خاص خود را در مورد قوانین مربوط به ازدواج، طلاق و… دارا می‌باشند.
احزاب سیاسی مهم لبنان از این قرارند:
تسنن: گروه المستقبل به رهبری سعد حریری. حزب سوسیالیست ترقی‌خواه به رهبری ولید جنبلاط (نماینده دروزی‌ها).
مسیحیان: جنبش میهنی آزاد به رهبری ژنرال سابق میشل عون (هواداران وی بیشتر در بین مسیحیان شمال و منطقه متن قرار دارند و از حمایت سلیمان فرنجیه و شیل مور دو سیاست‌مدار برجسته مسیحی برخوردار است).
شیعیان: جنبش مقاومت اسلامی حزب‌الله در سال ۱۹۸۲ تشکیل گردید و عمدتاً شامل شیعیان مذهبی جنوب لبنان می‌شود. سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله شده‌است. مناطق نفوذ و حضور هواداران حزب‌الله بیشتر در مناطق جنوب لبنان و بقاع (مشرق لبنان) و عالیه (در استان جبل لبنان) می‌باشد. جنبش امل که سکولار است به دبیرکلی نبیه بری که سال‌هاست ریاست مجلس لبنان را در اختیار دارد. جنبش امل نیز بخشی از بدنه شیعیان لبنان را نمایندگی می‌کند. جنبش امل در ارتباط و نزدیکی کاملی با حزب‌الله می‌باشد.[۷]
جاذبه‌های گردشگری :
مناطق ساحلی لبنان در مجاورت دریای مدیترانه واقع شده‌اند.[۱۳]
منبع : ویکی پدیا
Short Link:
