امامزاده آق امام گلستان

امامزاده آق امام

این امامزاده مقبره محمدبن زید می باشد حسن ومحمدبن زیدعلیه ماالسلام دوبرادربودند که درمدینه دیده به جهان گشودند. پدرشان زیدفرزندمحمدبن اسماعیل بن حسن بن علی بن الحسن بن علی بن ابیطالب ومادرشان دخترعبداله بن عبیداله ال اعرج بن حسین ال اصغربن علی بن حسین بن علی ابن ابیطالب است .

پس ازشهادت زیدبن علی بن الحسین درکوفه ویحیی فرزنداودرخراسان که منجربه ظهورسایرنوادگان امام حسن وحسین (ع) درنواحی دیگرگردید،جمعی ازسادات به بلاددیلم وگیلان وپاره ای نیزعازم نقاط دیگرازجمله حجاز،یمن،آذربایجان،اصفهان وریگردیدند. این دونفرنیزماننددیگرمهاجران آل ابیطالب ازمدینه به ری آمدندومدت مدیدی رادرآنجا گذراندند. درسال 250 ه ق به علت تظلم حکام طاهری  طبرستان وبه علت زهدوپارسایی که دررفتارسادات ولایت که به آن نواحی پناه آوردند،حسن بن زیدعلوی راکه مردی شجاع وعالم بودبه عنوان رهبرخودبرگزیدندوپس ازغالب شدن برحکام طاهری،حسن بن زیدبه پشتیبانی سرداران دیلم واسپهبدان جبال ساری را تخت گاه خودساخت وحکومت علوی انباقیام حسن بن زیددرطبرستان آغازشدوامام تزیدیه بروفق مذهب شیعه درکل طبرستان جاری گردید. حسن بن زیدپسازفتحری،گرگان وطبرستان دردفع راهزنان دریایی روس که درآب سکون پیاده شده بودندجدیت تمام نمود. درهرحال اوبه سبب شدت وقوت وصلابت شبه حال بالحجاره وداعی کبیرملقب شد ودرسال 271 ه.ق وفات یافت. بعضی ازمورخین قبروی رادرگرگان درقریهای به نام روشن اخره نوشته اند،ولیکندرکتب جغرافیای قدیم وجدیداین اسم ملاحضه نمیشود،پس ازفوت حسن بن زید،خلاف تزیدیه به حکم وصیت به برادرش محمدبن زیدعلوی منتقل گردید .

محمدبن زیدپس ازنابودکردن مدعی خانگی خود- ابوالحسین به گسترش قلمروخویش پرداخت وازگرگان به دامغان وازآنجابه سمنان وسپس به خوار (تقریباگرمسارکنونی) رفت ودرنزدیکی شهرری بالشکراساتکین ترک که ازسوی طاهریان حاکم ری شده بودروبه روشد،اماشکست خوردوبه سوی لاریجانرفت. وی که قبلاحاکم گرگان ( گنبدکاووس ) بود،مقرخودرابه آمل انتقال دادوبه سال 273 ه.ق رافع بن هرثمه – امیرخراسان – که ابتدادردربارطاهری انوسپبهددرباری عقوب لیث صفاری پیوندخورده بود،به تحریک اسپهبدرستم بن قارن به گرگان حمله بردومحمددرنزدیکی گرگان به مقابل هباوی شتافت،ولی شکست خوردوبه استرآبادعقب نشست.


بنای امامزاده بنایی است هشت ضلعی ازآجروگچ که پهنای هرضلع ازداخل دومتراست. بلندی دیوارتااول گنبدازخارج 5/5 متراست. ابتدای کمربندگنبدهشت ترک است که این هشت ترک بابالارفتن به دایره تبدیل شده وگنبدنوک تیزمخروطی شکل بنارابه وجودآورده است. پایین کمربندگنبدچهارنورگیراست. قطرداخلی گنبد فاصله هردوضلع مقابل 5 متراست واطراف گنبدازخارج ایوانی به پهنای 243 سانتیمترباآجرچیده شده است . البته بنابه نقل برخی،برای آنکه بنادارای حداکثراستحکام به خصوص دردیواره هاباشدتاگنبدی به ارتفاع 5 متررا روی دوش خودنگهدارد،سازندگان اولیه بنانقشه آن راچون برج قابوس درگنبدریخته اند. لازم به ذکراست که بنای فعلی امامزاده باگنبدوضریح جدیدتعمیرشده است. همچنین در «تاریخ جرجان » نوشته یابوالقاسم حمزه بن یوسف بن ابراهیم سهمی متوفی 427 ه.ق آورده است که مامون درسال 203ه.ق به گرگان آمدوبه همراه او،علی بن موسی الرضا علیه السلام ومحمدبن جعفربن محمدنیزبودندومامون بعدهادرگرگان درنزدیک مقبرمحمدبن جعفرصادق دیباج قصری که به نام اومعروف است بناکرد،اماامروزه آثاری ازآن بناباقیمانده است .

وجه تسمیه :
کلمه آق امام کلمه ای ترکی است وبه عنوان یک صفت به کارمی رودومعنای آن سفیداست،چون آق چای – رودسفیدوصفت درترکی همیشه مقدم براسم است – برای روش نشدن موضوع فوق بایدمقداری ازوضعیت بنای امامزاده یحیی بن زیداطلاعاتی به دست آورد. ازآنجایی که بنای امامزاده یحیی بن زیددرسال 125 ه.ق بربالای قبراوساخته شده که احتمالابراثرزلزله سال 1290 ه.ق این مقبره نیزهمانندساختمانهای دیگردرزمین نشست کرد وفرورفت. بعدهادربنای جدیدنیزدرهمان سال فرورفتگی احداث شدوبرای رفتن به داخل راهرو،آنکه حالتی سرداب گونه ودالانی طولانی وتاریک داشته،پله هایی تعبیه میکنند. ازآنجاکه محل این مقبره اندکی تاریک بوده،لذا ترکمنهاوترکهای منطقه ازآن پس به آن قارنکی امام یعنی امام تاریک میگویند. لازم به یادآوری است که پس ازساخت بنای فعلی امامزاده یحیی بن زیددرزمان ناصرالدین شاه که حاکم گرگان – علاءالدوله – آن رابرمکان بلندی ازسطح زمین ساخت،بازهم لفظ فوق مصطح است،اماازآنجایی که مقبره محمدبن زیددربلندی وارتفاع کوهستان ساخته شده وداخل آن نیزروشن ترازقرنکی امام ( یحیی بن زید) بود،لذاترکمنهادرمقایسه آن محل بامحل فوق،لقب آق امام ( یعنی امام سفید ) رابه آن داده واین لفظ تاکنون موقعیت خویش رامحفوظ داشته است ومردم منطقه اعم ازشیعه وسنی اززیارت این دوامامزاده غافل نبوده اند. رابینونیزدرسفرنامه خودمیگوید : (قارنکی امام ) درزبان ترکمنی یعنی امام سیاه