بوسنی و هرزگوین
درباره بوسنی و هرزگوین
«بوسنی» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، بوسنی (ابهامزدایی) را مشاهده کنید.
بوسنی و هرزگوین (به بوسنیایی (خط لاتین): Bosna i Hercegovina، به صربی (خط سیریلیک): Босна и Херцеговина) کشوری است در جنوب شرقی اروپا که پایتخت آن سارایوو است. این کشور در غرب و شمال غرب با کرواسی، در شرق با صربستان و در جنوب شرقی با مونته نگرو همسایه است.
در کشور بوسنی و هرزگوین سه قوم مسلمان، صرب و کروات زندگی میکنند.
بوسنی و هرزگوین کاندیدای بالقوه پیوستن به اتحادیه اروپا و همچنین از آوریل ۲۰۱۰ کاندیدای عضویت در ناتو است. علاوه بر این بوسنی و هرزگوین از آوریل ۲۰۰۲ عضو شورای اروپا، عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) و نیز عضو ناظر در سازمان همکاری اسلامی است.
تاریخ :
جنگ جهانی اول
بوسنی که نژاد اسلاو دارند، باقیمانده قلمروی اروپایی امپراتوری عثمانی مسلمان بود؛ مورد منازعه صربها و امپراتوری اتریش قرار داشت. جنگ جهانی اول از پایتخت بوسنی و هرزگووین (سارایوو) و با ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند ولیعهد امپراتوری اتریش توسط یک صرب ملی گرا آغاز شد؛ باعث شد صربستان و امپراتوری اتریش و بالطبع در ادامه پدرخواندههای آنان: امپراتوری روسیه و امپراتوری آلمان با هم درگیر جنگ گسترده شوند. انگلیس به دلیل رقابت اروپایی، در عملیات ترور و ایجاد این تخاصم اروپایی نقش داشت. امپراتوریهای عثمانی و فرانسه و انگلیس نیز وارد این جنگ بزرگ فراگیر شدند.
جنگ جهانی دوم
پس از پایان جنگ اول جهانی، کشور پادشاهی یوگسلاوی بوجود آمد که بوسنی بهمراه صربستان و کرواسی و اسلوونی و مونته نگرو و بقیه در قالب این کشور قرار داشتند. با ظهور آلمان نازیسم و تمایل هیتلر برای احیای امپراتوری آلمان و ژرمن، کشورهای تکه تکه جدا شده امپراتوری اتریش نیز ضمیمه الحاق یا متحد آلمان گردیدند، پادشاهی یوگسلاوی تحت فشار موج تمایلات اعتقادی نازیسم پس پیمان اتحاد با آلمان نازی بست؛ بهار ۱۹۴۱ اماانگلیس که متحدش یونان را در خطر می دید پس با تحریک و دسیسه، کودتای افسران صربهای ملی گرا در یوگسلاوی علیه پادشاه و پیمانش با آلمان را سبب شد، که این اقدام باعث حمله آلمان نازی گردید. بلافاصله قومیتهای موزاییکی پادشاهی یوگسلاوی از هم جدا شدند و اسلوونی و کروواسی و بوسنی بااشتیاق به آلمان و متحدش ایتالیا الحاق شدند و صربستان بلگراد در طی جنگ یکماهه بشدت سرکوب و اشغال شد. بوسنی مسلمان در قالب حکومت کروات و در جنگ بالکان متحد آلمان نازی بود. شیخ امین الحسینی مفتی فلسطین در پی توافق با هیتلر در مورد منع مهاجرت یهودیان به فلسطین، در عوض با تشکیل ارتش سیزدهم اس اس خنجر کوهستانی در اتحاد با آلمانها علیه یهودیان صرب و کولی فعالیت میکرد. گروههای مسلح تشنیک قوم صرب و اوستاش قوم کروات و پارتیزانهای ملی گرای مارشال تیتو هم بودند که جنگها و کشتارهای خونین قومی علیه یکدیگر را باعث شدند. در ۱۹۴۴ با شکستهای آلمان نازی و خروجش از یوگسلاوی بهمراه متحدانش، پارتیزانهای ملی گرای مارشال تیتو حاکم شدند و دیگر اقوام پاکسازی خونین گردیدند. پس از پایان جنگ جهانی دوم و ایجاد کشور سوسیالیستی یوگسلاوی، بوسنی هرزگوین یکی از جمهوریهای کشور یوگسلاوی سوسیالیستی بود.
پس از فروپاشی شوروی :
پس از فروپاشی شوروی، کشور یوگسلاوی سوسیالیستی که از اقمار بلوک شرق بود نیز تجزیه شد. با فروپاشی یوگسلاوی، جمهوری بوسنی و هرزگوین نیز با انجام همهپرسی برای کسب استقلال بمانند دیگر جمهوریهای یوگسلاوی، در ابتدای سال ۱۹۹۲ اعلام موجودیت کرد. این اتفاق، آغازگر جنگهای بوسنی بود. در بوسنی سه قومیت بوسنیایی مسلمان و صرب ارتدوکس و کروات کاتولیک سکونت داشتند. همهپرسی استقلال، توسط صربهای بوسنی تحریم شده بود و با مشارکت ۶۷٪ مردم، ۹۸٪ رأیدهندگان به استقلال بوسنی و هرزگوین رأی دادند.[۱]
صربهای بوسنی، که از جانب صربستان و مونتهنگروی همسایه حمایت میشدند، جمهوری صرب بوسنی را تشکیل داده و به قصد تجزیه کشور بوسنی در طول خطوط قومیتی و پیوند دادن نواحی صرب نشین برای تشکیل «صربستان بزرگ»، به مقاومت مسلحانه پرداختند. همچنین کرواتهای بوسنی نیز با حمایت کرواسی، جمهوری کروات بوسنی و هرزگوین را تشکیل دادند. قدرتهای نژادی اروپایی هم از حضور یک کشور مسلمان ناهمگون در اروپای مسیحی ناخشنود بودند و حاضر به کمک نبودند. بوسنیاییها که ضعف شدید تسلیحاتی و تحریم محاصره بودند بشدت تحت فشار جنگ چهار ساله قرار گرفتند، در این میان فقط بعضی کشورهای مسلمان مانند ایران پاکستان عربستان کمکهایی نمودند. با اعمال نظر (نژاد انگلوساکسون) انگلیس و آمریکا در ابتدای سال ۱۹۹۴، در پی موافقتنامه واشینگتن، جمهوری کروات بوسنی و هرزگوین و جمهوری بوسنی و هرزگوین با هم ادغام شده و فدراسیون بوسنی و هرزگوین را ایجاد کردند. با این موافقتنامه بوسنیاییها و کرواتها، تعداد طرفین جنگ را در کشور بوسنی و هرزگوین بعد از دو سال، از سه به دو تقلیل داد.
عاقبت در اواخر سال ۱۹۹۵ گروههای درگیر جنگ، موافقتنامهٔ صلح دیتون آمریکا را امضا کردند که جنگ چهار ساله داخلی بین قومیتی را متوقف کرد (توافقنامه نهایی در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۵ در پاریس امضا شد).
توافق صلح دیتون مرزهای بینالمللی بوسنی و هرزگوین را ابقا کرد و یک دولت مشترک چند قومیتی دموکراتیک ایجاد کرد که با در دست داشتن هدایت سیاست خارجی، روابط دیپلماتیک و امور مالی تقویت میشد. ترتیبات سیاسی بجا مانده از توافق صلح دیتون در سال ۱۹۹۵ به درگیریها خاتمه داد. اما این توافقات اختلافات ناشی از ایدئولوژیهای ملیگرایانهای را که جنگ بهخاطر آنها آغاز شد را التیام نبخشیده است. همچنین این توافق، کنترل قدری کمتر از نیمی از کشور و امکان وتوی سیاستهای ملی در بوسنی هرزگوین را در اختیارشان گذاشت که این امر جلوی توسعه اقتصاد بوسنی را گرفته و زمینه را برای رواج فساد مالی و اداری فراهم کردهاست.[۲] همچنین لایه دومی از حکومت، تشکیل شد. از دو بخش تقریباً مساوی از لحاظ اندازه، درنظر گرفته شد: فدراسیون بوسنیایی/کروات بوسنی و هرزگوین و جمهوری صربی بوسنی تحت رهبری صربها (RS). دولتهای فدراسیون و RS با امکان نظارت بر اکثر فعالیتهای دولت تقویت شدند. همچنین دفتر نمایندگان بلندپایه (OHR) برای نظارت بر اجرای جنبههای مدنی موافقتنامه تأسیس شد.
در سال ۱۹۹۵–۱۹۹۶، یک نیروی ۶۰٫۰۰۰ نفری حافظ صلح به رهبری ناتو (IFOR) برای اعمالِ نظارت بر اجرای جنبههای نظامی موافقتنامه در بوسنی خدمت میکردند. سپس نیروی حافظ صلح ناتو با یک نیروی کوچکتر ایجاد پایداری به رهبری ناتو (SFOR) جایگزین شد که مأموریت آن ممانعت از تجدید دشمنیها بود. در دسامبر ۲۰۰۴ نیروهای حافظ صلح اتحادیه اروپا (EUFOR) جایگزین نیروی ایجاد پایداریِ ناتو شد؛ مأموریت آنها حفظ صلح و پایداری در سرتاسر کشور بود.
سیاست :
بوسنی و هرزگوین به لحاظ اداره کشور دارای سیستم منحصر بفردی در جهان است. گرچه به دلیل ساختار تقسیمات کشوری در بوسنی و هرزگوین این کشور را نمیتوان یک جمهوری نامید اما اداره آن بر اساس شاخصههای یک جمهوری انجام میشود. بوسنی و هرزگوین به دنبال اعلام استقلال برخی از جمهوریهای یوگسلاوی سابق از جمله اسلوونی، کرواسی و مقدونیه، در تاریخ ۲۹ فوریه و اول مارس ۱۹۹۲ اقدام به برگزاری رفراندوم دربارهٔ استقلال کرد. این رفراندوم که ۲٫۰۷۳٫۵۶۸ نفر معادل ۶۳٫۶ درصد در آن شرکت کردند با اکثریت قاطع ۹۹٫۷ درصد به تصویب رسید. حزب دمکراتیک صربسکا (SDS) رفراندوم را بایکوت و از برگزاری آن در برخی مناطق جلوگیری به عمل آورد. اعلام استقلال بوسنی جنگ داخلی در این کشور را به همراه داشت. با امضای موافقت نامه صلح دیتون، بوسنی و هرزگوین به دو بخش فدراسیون بوسنی و هرزگوین و جمهوری صرب بوسنی (جمهوری صربسکا) تقسیم شد.
«علی عزت بگوویچ»، رئیس «حزب اقدام دمکراتیک»، که طی سالهای جنگ در این کشور رهبری مسلمانان بوسنی و هرزگوین را به عهده داشت، به عنوان نخستین رئیس جمهور این کشور تا سال ۲۰۰۰ میلادی بر این کشور حکومت کرد. در حال حاضر ریاست جمهوری هر ۸ ماه یک بار بین یک بوشنیاک (مسلمان)، یک صرب و یک کروات در گردش است. احزاب عمده این کشور عبارتند از «حزب اقدام دمکراتیک»، «حزب دمکراتیک صربسکا»، «جامعه دمکراتیک کرواتها».
تقسیمات کشوری :
پایتخت این کشور سارایوو است. کشور شامل ۱۳ استان میباشد.
جغرافیا :
کشور بوسنی و هرزگوین به لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرق اروپا و در شبه جزیره بالکان قرار گرفتهاست با آب و هوایی معتدل و کوهستانی و سرسبز زیبا ؛ که با کشورهای کرواسی، صربستان و مونته نگرو مرز مشترک دارد. این کشور از دو ناحیهٔ بوسنی (در شمال) و هرزگوین (در جنوب) تشکیل شدهاست. مرز آبی این کشور به طول ۲۲ کیلومتر در جنوب تنها راه دسترسی این کشور به آبهای آزاد دریای مدیترانه است، بندر نئوم در این منطقه واقع شدهاست.
اقتصاد :
تولید ناخالص داخلی این کشور ۲۹٫۸۹ میلیارد دلار است که در سال گذشته میلادی رشدی ۵٫۵ درصدی داشتهاست.
یک میلیون و ۲۶ هزار نفر نیروی کار این کشور را تشکیل میدهند و نرخ بیکاری در آن ۴۵٫۵ درصد است. (آمارهای سال ۲۰۰۴ میلادی) یک چهارم جمعیت این کشور زیر خط فقر زندگی میکنند و نرخ تورم در آن در سال ۲۰۰۱ میلادی ۲۶٫۲ درصد بود.
صادرات این کشور شامل فلزات، البسه و چوب است که به کشورهای کرواسی (۱۹٫۶ درصد)، اسلوونی (۱۶٫۷ درصد)، ایتالیا (۱۵٫۴ درصد)، آلمان (۱۲٫۳ درصد)، اتریش (۸٫۷ درصد) و مجارستان (۵٫۳ درصد) صادر میشود.
واردات این کشور شامل ماشینآلات و تجهیزات، مواد شیمیایی، سوخت و مواد غذایی است که از کشورهای کرواسی (۲۴ درصد)، آلمان (۱۴٫۵ درصد)، اسلوونی (۱۳٫۲ درصد)، ایتالیا (۱۰ درصد)، اتریش (۵٫۹ درصد) و مجارستان (۵٫۲ درصد) وارد میشود.
مردم :
جمعیت این کشور ۳٬۹۸۱٬۲۳۹ نفر است.
میانگین سنی آنها ۳۹ سال است. امید به زندگی در بدو تولد برای زنان ۸۲ سال و برای مردان ۷۴ سال است. کمتر از ۰/۱ درصد از مردم آن به بیماری ایدز مبتلا هستند.
نژاد مردم اسلاو است. سفیدپوست و زیبایی خوش چهره و بلندقامتی از ویژگیهایشان است.
۴۸٪ از مردم این کشور بوسنیایی، ۳۷٪ صرب و ۱۴٪ کروات هستند.
مذهبِ مردمِ بوسنی هرزگووین اسلام (سنی) و مسیحیت (ارتدوکس و کاتولیک) است. که از این میان ۴۰ درصد از آنها مسلمان، ۳۱ درصد ارتودوکس و ۱۵ درصد کاتولیک هستند.
زبانهای محلی رایج در این کشور بوسنیایی، کروواتی و صربی است.
بوسنیایی نیز زبان اصلی آنها است.
ارتباطات :
در این کشور ۹۸۹٬۰۰۰ خط تلفن ثابت وجود دارد و ۱٬۸۸۸٬۰۰۰ خط تلفن همراه. بوسنی و هرزگوین ۳۹٬۶۲۷ میزبان اینترنتی و ۹۵۰٬۰۰۰ کاربر دارد.
منبع : ویکی پدیا
Short Link: